Landbouw & Visserij

Doel (2019-2023)
De bijdrage die de provincie kan leveren aan de transitie van de landbouw is bepaald, waarbij op basis van proeftuinen de optimale condities voor de landbouwtransitie zijn verkend.

Doelrealisatie
Via de programmasporen 'strategie', 'optimale condities' en 'proeftuinen' wordt de bijdrage van de provincie verkend.

Activiteiten 2022

• We hebben verkend op welke wijze de provincie de condities voor de transitie van de landbouw het best kan ondersteunen. We hebben daartoe een voorstel voorbereid met een rol voor innovatiehubs, de doorontwikkeling van de 'Boerderij van de Toekomst', de doorontwikkeling van het experimenteergebied kringlooplandbouw en de uitvoering van de daaraan gelieerde voucherregeling voor innovatie.
• We hebben een propositie uitgewerkt voor de opschaling van 'Landbouw: Meerdere Smaken - Flevoland Stadsland'.
• We hebben de Agro Expert Raad Flevoland ondersteund en daarin geparticipeerd. Daarin hebben we meegewerkt aan de totstandkoming van 6 adviezen. De Agro Expert Raad heeft als laatste activiteit de provincie geadviseerd over de rol van ruimtelijke ordening in de ontwikkeling van de landbouw. We hebben met – en op verzoek van – gebiedspartners verkend wat een sturende coalitie voor het voedselsysteem in Flevoland zou kunnen behelzen.
• We hebben via het IPO input geleverd en binnen 'Nationaal Programma Landelijk Gebied' (NPLG) en het 'Nationaal Strategisch Programma' voor het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (NSP) meegewerkt aan de totstandkoming van Europees en Rijksbeleid voor landbouw. Daarnaast hebben we meegewerkt aan de totstandkoming van rijksbeleid voor landbouw via het nieuwe nitraatbeleid, de experimenten kringlooplandbouw en de pilots grondgebruik.

Doel (2019-2023)
Met behulp van proeftuinen en kennisnetwerken innovaties is de agrofoodsector landbouw verder geïnnoveerd, verduurzaamd en meer circulair geworden. We hebben stappen gezet in het promoten van streekproducten, het verkorten van de ketens richting de consument en het hergebruik van restproducten binnen de landbouw en gaan zo ook voedselverspilling tegen.

Doelrealisatie
We werken aan de doelen met behulp van 10 proeftuinen. In het netwerk 'Voedsel Verbindt' en het Interregprogramma 'Foodchains4EU' werken we aan het promoten van streekproducten, verkorten van ketens en hergebruik van restproducten. Daarvoor hebben we onder andere de app 'Voedsel Verbindt' ontwikkeld.

Activiteiten 2022

• Vanuit 'Landbouw Meerdere Smaken' hebben wij concrete programma’s aangejaagd die bijdragen aan:
  • Innovaties.
  • Sluiten en verkorten van de ketens in de landbouw.
  • Natuurinclusieve landbouw, agroforestry en biodiversiteit.
  • Versterking van de precisielandbouw.
  • Kringlooplandbouw (hergebruik van restproducten en tegengaan voedselverspilling).
  • Voedselkwaliteit en gezonde voeding.

We ondersteunen inmiddels 10 proeftuinen op bovenstaande thema’s. Informatie is te vinden in de infographic op www.omgevingsvisieflevoland.nl

• We hebben 4 experimenten kringlooplandbouw georganiseerd in het kader van de landbouwvisie van het Rijk. Deze richten zich op het verminderen van knellende regelgeving voor het realiseren van kringlooplandbouw. Er zijn experimenten gestart over benutten van gecomposteerd slootmateriaal in de landbouw; duurzame pachtvoorwaarden; samenwerking akkerbouw-melkveehouderij en terugbrengen van stoffen uit de afvalwaterzuivering in de landbouw.
• We participeren in 'Voedsel Verbindt' en hebben daarbinnen activiteiten uitgevoerd die zich richten op een duurzamer en meer circulair voedselsysteem, verkorten van de keten en promoten van streekproducten. Zo hebben we een app doorontwikkeld, het Big Data Value Center Agrofood gestart, 3 kennisbijeenkomsten georganiseerd en gezamenlijke projecten op eiwittransitie en voedselverspilling uitgevoerd.
• We hebben geparticipeerd in de Agro-Expertraad en hebben drie gebiedsbijeenkomsten georganiseerd om de adviezen bekend te maken en daarover in gesprek te gaan met gebiedspartners. We hebben een slotconferentie georganiseerd en het samenvattende advies en de voorzitter van de Agro-Expertraad heeft dit advies toegelicht in de commissie RND.
• We hebben een aanzet voor een 'Kennis- en Innovatieagenda' geschreven, gericht op de lange termijn ambitie: Flevoland Stadsland. We hebben de kansrijkheid van twee innovatiehubs verkend, die de opschaling van innovaties, waaronder die uit de proeftuinen, verbeteren. We hebben gewerkt aan een Teeltplan van de toekomst als oplossing voor een duurzaam verdienmodel in de landbouw.

Doel (2019-2023)
De kringlooplandbouw is beter bekend.

Doelrealisatie
De kringlooplandbouw is beter bekend doordat we in samenwerking met het ministerie van LNV met een viertal projecten als onderdeel van de 'Experimenteerruimte Kringlooplandbouw' zijn gestart. In overleg met het ministerie wordt – in samenhang met onder andere de proeftuinen van LMS - gewerkt aan uitbreiding hiervan. Tevens hebben we als provincie in samenwerking met het Flevolands Agrarisch Collectief middels een gebiedsdialoog deelname aan de landelijke van ontwikkeling KPI’s kringlooplandbouw voorbereid. Voor Flevoland ligt de focus op KPI’s (stuurbare doelen) voor de akkerbouw gebaseerd op twee landelijk vastgestelde systematieken: 'KPI-Kringlooplandbouw' en de 'Biodiversiteitsmonitor Akkerbouw'.

Activiteiten 2022

• We hebben met alle proeftuinen kennisactiviteiten georganiseerd en een bijdrage geleverd aan de nieuwe proeftuinen 'Circulaire zilte teelten' en 'Biologische landbouw Hemus'. Binnen de regio 'Voedsel Verbindt' hebben we 3 netwerkbijeenkomsten georganiseerd op de Floriade. We hebben een kennisdag bodem en water georganiseerd.
• We hebben verschillende bijeenkomsten georganiseerd om samen met boeren stuurbare doelen (KPI’s) voor de akkerbouw te verkennen. We hebben opdracht verstrekt tot een pilot KPI’s. We hebben met de sector verkend hoe deze KPI’s de basis kunnen vormen voor een beloningsmodel voor vergroening van de landbouw.

Doel (2019-2023)
De bodemkwaliteit is verbeterd als basis voor een toekomstbestendige en duurzame landbouw, waarbij nadrukkelijk aandacht is voor bodemdaling en meervoudig ruimtegebruik.

Doelrealisatie
Op basis van de evaluatie van het 'Actieplan Bodem en Water' (ABW) is besloten extra aandacht te blijven besteden aan toekomstbestendige en duurzame landbouw door middel van een nieuwe periode voor ABW in dit langdurige samenwerkingsverband.

Activiteiten 2022

• We hebben geparticipeerd in drie pilots rond bodemdaling, bodemkwaliteit en meervoudig ruimtegebruik, samen met het Rijksvastgoedbedrijf.
• We participeren in het 'Actieplan Bodem en Water' (ABW), zoals vastgelegd in de bestuursovereenkomst 2022-2026.
• We regisseren (door inhuur gebiedsregisseur) het gebiedsproces bodemdalingsgebied Flevoland. Afgelopen jaar is via de nadere uitwerking van 4 kennissporen gestart het verzamelen van en komen tot oplossingen en strategieën hoe om te gaan met de gevolgen van bodemdaling.
• We ontwikkelen een geïntegreerde benadering voor de gebiedsontwikkeling in gebieden met bodemdaling om met vrijwillige kavelruil de grondmobiliteit te vergroten.

Doel (2019-2023)
We hebben een bijdrage geleverd aan een netwerk waarin de agrofoodsector werkt aan een duurzamer systeem als basis voor een toekomstgerichte landbouw.

Doelrealisatie
Het 'Actieplan Bodem en Water' is aan de tweede programmaperiode van 2021 tot en met 2026 begonnen. Het programma is opgesteld en de uitvoering georganiseerd.

Activiteiten 2022
We hebben gezamenlijk met gebiedspartijen uitvoering gegeven aan het 'Actieplan Bodem en Water' met voortzetting van projecten en nieuwe activiteiten en projecten. We hebben een nieuwe gezamenlijke programmamanager geworven en deze ingewerkt. Tevens is de verbinding met de Flevolandse agrarische netwerken versterkt.

Doel (2019-2023)
De Flevolandse economie is versterkt, waarbij de kansen die de Floriade biedt in de volle breedte zijn benut en de kenniseconomie is toegenomen.

Doelrealisatie
Het paviljoen Food Forum is sinds juni 2021 in gebruik, dus bijna een jaar vóór de Floriade. Het pand staat op, en maakt onderdeel uit van, de Flevo Campus. Aeres Hogeschool heeft pal naast Food Forum de nieuwe school in gebruik genomen, die het afgelopen jaar diverse prijzen heeft gewonnen. Dit geldt ook voor het Natural Pavilion, dat de komende jaren op de huidige plek blijft staan en wordt gebruikt door netwerkpartners op zowel stedelijke voedselvraagstukken als biobased bouwen. Tijdens de expo werd Food Forum door 180.000 mensen bezocht, die vooral de virtuele ballonvaart over Flevoland hoog waardeerden. De eerste verdieping werd voor zakelijke ontvangsten gebruikt, waaronder alle VIP-ontvangsten op de Nationale Dagen. De expo leverde wel een aantal beperkingen op (verplicht ticket; op afstand parkeren). Daardoor was het tijdelijk niet goed mogelijk om het pand te gebruiken als ontmoetingsplek voor professionals om aan de toekomst van voedsel te werken.

In het veld helpen we Flevolandse boeren met de teelt van plantaardige eiwitten en samenwerking in de keten om daarvan nieuwe producten te maken. De Flevolandse korte voedselketen krijgt een krachtige impuls met de (door)ontwikkeling van de Vereniging Flevo Food. De korte keten krijgt nieuwe impulsen met het Europese Horizon-project 'EU4ADVICE' (met Almere als één van de vier beoogde living labs) en het RAAK/PRO-project 'Korte Ketens in de Catering' (met betrokkenheid van ons bedrijfsrestaurant en Food Forum). De kennis die in de Bruggencampus is opgedaan wordt gewaardeerd en heeft geresulteerd in de module' Digitale Bouwkeet' in een nationale groeifondsaanvraag.

Activiteiten 2022

• We hebben de Floriade benut om ons netwerk rondom de Flevo Campus te versterken en nieuwe innovaties te ontwikkelen. Voorbeelden zijn de voorgenomen ontwikkeling van een kenniscentrum binnen Aeres Hogeschool voor drijvende teelten, de voorgenomen vestiging van de campus biobased bouwen in het Natural Pavilion, de ondertekende intentie tot samenwerking met Suriname over duurzame landbouw en verkennende gesprekken over samenwerking tussen Aeres en universiteiten in Dubai en Bolzano. De rol van de provincie is faciliterend en verbindend: het draait om onze kennisinstellingen en ondernemers. Met Almere werken we aan de groeiagenda voor de stad en aan de ontwikkeling van een Green Innovation Hub. In 2023 werken we alle ideeën samen met partners uit tot een kennis- en innovatieagenda voor de komende jaren.
• Food Forum wordt als onderdeel van de Flevo Campus gebruikt door diverse partners, maar we ontwikkelen ook als provincie een programmering die zich blijft richten op een combinatie van korte voedselketens en eiwittransitie. Met onze chef-kok Sharon de Miranda hebben we een unieke plek in het speelveld, omdat we boeren en consumenten kunnen verbinden via innovaties op het bord.
• Met de realisatie van vier bijzondere bruggen op de Floriade en de bundeling van kennis in de Bruggencampus hebben we veel belangstelling gewekt. Met partners binnen de G40 en Rijksoverheid hebben we een module Digitale Bouwkeet in een nationale groeifondsaanvraag ontwikkeld om hieraan een vervolg te geven.
• Met een door Horizon Flevoland uitgevoerde B2B programmering en een door Visit Flevoland uitgevoerd programma 'Floriade in de Regio' hebben we toeristisch-recreatieve en andere Flevolandse ondernemers betrokken bij de Floriade. Op de opbrengsten van de B2B programmering wordt in 2023 voortgebouwd.

Doel (2019-2023)
De visserij op schubvis in het IJsselmeer is geherstructureerd waarbij de vangstrechten worden afgestemd op het niveau dat het ecosysteem duurzaam kan genereren en er een duurzaam ontwikkel- en arbeidsmarktperspectief blijft bestaan.

Doelrealisatie
Een herstructurering inclusief flankerende maatregelen en vangstreductie is voorbereid.

Activiteiten 2022
We geven met het herstructureringsplan uitvoering aan de bestuursovereenkomst 'Verduurzaming IJsselmeervisserij'. Dit herstructureringsplan bestaat uit een warme sanering (uitkoop van visrechten) en sociaal flankerende maatregelen om de sector te ondersteunen naar een duurzaam ontwikkel- en arbeidsmarktperspectief. Dit plan werd in 2022 getoetst in Brussel, er is begin 2023 nog geen uitsluitsel gegeven door Brussel.

Toelichting

1. Pilots rond bodemdaling, bodemkwaliteit en meervoudig ruimtegebruik
De pilot ‘Meervoudig Ruimtegebruik’ is geïnitieerd door Rijksvastgoedbedrijf (RVB). Door middel van een praktijkpilot met energieopwekking (zon) in combinatie met agrarisch gebruik (strokenteelt) verkenning naar positief verdienmodel boer in combinatie handhaving gebruik land voor voedselproductie en versterking ecologische potenties.
De pilot ‘Bodemkwaliteit en Pacht’ is onder het 'Actieplan Bodem en Water' in samenwerking met RVB met meerdere gebiedspartners vormgegeven. De stap naar een praktijktoets op een aantal landbouwpercelen is door financiële redenen omtrent inzet gronden helaas niet doorgezet. In afstemming met onder andere het RVB en het ministerie van LNV wordt verkend of en hoe we hier komend jaar vervolg aan geven. Op dit moment wordt gewerkt aan Flevoland specifieke streefwaardes voor de landelijke landbouwbodemindicatoren, die hier ook een bouwsteen voor kunnen vormen.
Het 'Actieplan Bodem en Water' (ABW) is afgelopen jaar samen met de nieuwe onafhankelijke ABW-programmamanager van de 3 gebiedspartijen gewerkt aan lopende en nieuwe activiteiten en projecten. Dit is gefinancierd vanuit zowel dit budget, als het waterbudget en het LMS-budget. Specifiek voor dit budget hebben we in aantal projecten met groepswerk nog wel naweeën gehad als gevolg van corona. Daarnaast zijn een aantal projecten uitgebouwd zoals 'Groene Draad door het Klimaat' en 'Praktijkproeven perceelafspoeling'. De komende jaren zal vanuit dit langdurige samenwerkingsverband (vanuit de huidige Samenwerkingsovereenkomst) minimaal tot en met 2026 werken aan water, bodem maar ook klimaat en biodiversiteit (NPLG-doelen) en een toekomstbestendige landbouw – met als basis de bodem. Hiervoor blijft budget benodigd (beschikbaar binnen de reserve 'Bodem').
Het gebiedsproces bodemdaling (gestart in november 2021) – tevens invulling van de pilot bodemdaling - heeft in 2022 zijn vervolg gehad. Naast de inzet van de gebiedsregisseur (vervolgopdracht tot november 2024) zijn een aantal inhoudelijke thema’s verder verdiept en zijn met de betrokken partners onderzoeken uitgezet en praktijkcases voorbereid gericht op het verzamelen van kennis hoe om te gaan met de gevolgen van bodemdaling. De uitvoeringskosten zijn daarbij sterk afhankelijk van een gezamenlijke aanpak en daardoor op voorhand lastig in te schatten. In 2023/2024 zal het gebiedsproces worden vervolgd waarbij ook praktijktesten met betrokken agrariërs en grondgebruikers worden uitgevoerd.
2. Floriade
Het onderdeel Floriade omvat het project ‘Floriade Werkt’, de ‘Nadere Regel Floriade’, de ‘Floriade programmering’ en de exploitatie van het Food Forum. Met de beëindiging van de Floriade BV kan in 2023 de financiële afhandeling plaats vinden van het beschikbaar gestelde budget van € 10,0 mln. provinciale cofinanciering (vanuit de FVA). Dit bedrag is niet volledig besteed eind 2022.
De opdracht was om de Floriade te benutten om tot een kennis- en innovatieagenda te komen, waardoor de werkzaamheden niet eindigden met het sluiten van de expo, maar doorlopen in 2023. In overleg met gemeente Almere wordt ernaar gestreefd het restbudget in 2023 over te hevelen naar de provincie.
Doordat de toegang van het Food Forum voor een groot deel van 2022 zich beperkte tot de bezoekers van de Floriade is de exploitatie van het Food Forum is verliesgevender geweest.